Tijdens deze minor loop ik stage bij het Natuurmuseum Brabant in Tilburg. Voor hen ben ik samen met een studiegenoot een onderzoek aan het doen waarvoor ik o.a. na ben gegaan hoe het zit met marktplaatsen in Noord-Brabant. Waarom bestaan ze? Hoe werkt het en hoe ziet de toekomst er uit?
Oorsprong, profiel, organisatie en de toekomst.
Oorsprong
In 2004 is vanuit het Ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschap de regeling Versterking Cultuureducatie PO (2004-2012) ingegaan. Met de regeling wordt bevorderd dat alle scholen cultuureducatie in het lesprogramma integreren, in samenwerking met de culturele omgeving. Het budget is vastgesteld (10,90 euro) en dient besteed te worden aan cultuureducatie. Als een school deze besteding niet kan onderbouwen, kan het geld worden teruggevorderd.
Om orde te scheppen in het enorme aanbod van culturele instellingen en scholen te begeleiden bij het integreren van cultuureducatie in hun onderwijsaanbod zijn de eerste marktplaatsen in het leven geroepen.
Een aantal concrete doelen van de marktplaatsen waren op dat moment de volgende:
- Het cultuuraanbod ontwikkelen vanuit de vraag van scholen welke weer voorkomt uit de kerndoelen. De verschuiving van aanbod naar vraag.
- Kijken naar lokaal en regionaal aanbod op het gebied van cultuureducatie.
- Aanbieden van aanbod op maat voor scholen.
- Klantgericht werken. Zowel naar scholen als instellingen toe.
- Samenhang en afstemming creëren tussen verschillende leerjaren en disciplines van cultuureducatie en het kijken naar de doorgaande leerlijn.
In de beginjaren waren de marktplaatsen cultuureducatie bij een veelheid aan werkgevers ondergebracht, omdat men lokaal de vrijheid kreeg de organisatie naar eigen inzicht in te richten. De laatste jaren is er echter een verschuiving in de richting van de cultuursector (Centra voor de Kunsten en bibliotheken) zichtbaar.
Profiel
Sinds 2005 kunnen scholen en instellingen in de provincie Noord-Brabant voor bemiddeling voor cultuuraanbod terecht bij zogenaamde marktplaatsen cultuureducatie. De marktplaats brengt het brede aanbod van cultuureducatie in beeld, vraag en aanbod komen bij elkaar, ontwikkelingen worden ‘aangejaagd’ en men adviseert betrokken partijen over kansen, mogelijkheden, subsidies, scholing, etc.
Marktplaatsen staan voor cultuureducatie met kwaliteit.
– Ze bevorderen de beoordeling van wel of niet behaalde kerndoelen door scholen.
– Er wordt gewerkt met een doorgaande leerlijn: leerling – leerkracht – instelling
– Leerkrachten worden geprofessionaliseerd op het gebied van cultuureducatie.
– Culturele instellingen worden begeleid bij samenstellen van een beleid wat gericht is op de kerndoelen.
Organisatie
Marktplaatsen zijn over het algemeen gebonden aan, en gesubsidieerd door, een gemeente. Een aantal voorbeelden:
| Marktplaats | Gemeente |
| Tilburg | Bureau CiST |
| Reusel – De Mierden | Cultuurpoort |
| Oisterwijk | CLIP Oisterwijk |
| Veghel | Plein23 |
Op de volgende pagina is een overzicht te vinden van alle gemeenten in Noord-Brabant met een marktplaats cultuureducatie (situatie in 2011).
In enkele gevallen is men gestart met één marktplaats die gefinancierd wordt door meerdere gemeenten:
| Marktplaats | Deelnemende gemeenten | aantal |
| Cultuurplein DAS | Deurne, Asten, Someren | 6 |
| Cultuur aan de Maas | Boxmeer, Sint Antonis, Grave, Cuijk, Mill en St. Hubert (en in Noord-Limburg: Bergen, Gennep, Mook en Middelaar) | 8 |
| Ku + Cu | Heeze-Leende, Cranendonck (aangehaakt bij Weert, Nederweert in Limburg) | 4 |
| CultuurContact | Helmond, Geldrop-Mierlo | 2 |
| CLIP | Oosterhout, Dongen | 2 |
| CultuurPuntAltena | Woudrichem, Werkendam | 2 |
Toekomst
Vanaf 2012 gaat de Regeling prestatiebox primair onderwijs in. Via de Regeling prestatiebox po ontvangen scholen vanaf 2012-2013 jaarlijks ook weer 10,90 euro per leerling voor cultuureducatie. Het geld moet worden besteed aan het versterken van de samenhang binnen en de kwaliteit van cultuureducatie. De Regeling prestatiebox vervangt de Regeling versterking cultuureducatie po en loopt tot en met 2015-2016. Naast cultuureducatie zijn in de Regeling prestatiebox middelen opgenomen voor opbrengstgericht werken en professionalisering van leraren en schoolleiders.
Voor de middelen uit de prestatiebox is jaarlijks in totaal 18 miljoen beschikbaar. Daarnaast krijgen gemeenten en provincies ca. 10 miljoen euro per jaar om scholen en culturele instellingen op lokaal niveau te ondersteunen. Het Fonds voor Cultuurparticipatie en het nieuwe kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst ontwikkelen en voeren landelijk flankerend beleid uit.
Bestedingsvrijheid
Scholen kunnen de middelen uit de prestatiebox naar eigen inzicht besteden. Wel zijn scholen verplicht om verslag te leggen van hun ambities en doelstellingen, resultaten en daarvoor ingezette middelen. Dit verslag wordt als bijlage bij het jaarverslag ingediend.
hannekehermans 